خانه مدرن به سبک اشکانی

نقش و نگار در دوره اشکانیان

انتخاب نقش و طرح در پارچه‌بافی اشکانیان را می‌توان با سه منشأ اصلی بیان کرد: دسته اول که همانند نقوش هخامنشیان و ساسانیان ریشه در فرهنگ ایران باستان دارند و نقش‌مایه‌های نیمه‌طبیعی و تجریدی را شامل می‌شوند، دسته دوم که طرح‌های هندسی و نقوش گیاهی هستند و در دسته سوم، نقوش حیوانی به‌عنوان نماد قرار می‌گیرند.

به‌عنوان‌مثال اشکانیان در برخی از پارچه‌های خود از نقش درخت مو استفاده می‌کردند که دارای شاخه‌های پیچ‌درپیچ بود و قسمت‌های ﺑﺎز با ﺑﺮگ و ﺧﻮﺷﻪ اﻧﮕﻮر پر و تکمیل می‌گردید. از نمادهای حیوانی هم طرح‌های یک مرغ خیالی و قوچ مورداستفاده بوده است.

به جرأت می‌توان گفت که در این دوره، پارچه‌ها به زیبایی و با ظرافت خاصی طراحی و بافته می‌شدند؛ به‌این‌ترتیب که برای نقش زمینه پارچه می‌توان دو نوع طراحی را مشاهده کرد: در طرح اول برای زمینه پارچه‌ها از دایره‌های متداخلی استفاده می‌شد که تشکیل‌دهنده لوزی و گل چهارپر بودند و برای حاشیه، نوارهای مارپیچ کار می‌شده است، اما در طرح دوم، این نقش شامل کادرهای مربع شکلی است که درون آنها، یکی در میان با نقش چلیپا ( صلیب شکسته) و چهارخانه‌های کوچک به طرح شطرنجی در رنگ‌های گوناگون پر می‌شده و در آخر این متن را حاشیه‌ای با نقش معروف و یونانی؛ یعنی خطوط دندانه‌دار دربرمی‌گرفته است.

در یک نتیجه‌گیری کلی هم می‌توانیم بگوییم فرم چلیپا در ایران برای اولین بار در زمان اشکانیان طراحی و اجرا شده است.

پارچه و رنگ در طراحی داخلی اشکانیان

در یک نگاه کلی به هنر پارچه‌بافی اشکانیان می‌توان گفت که اکثر پارچه‌ها از جنس ابریشم بوده و به روش پارچه‌بافی چینی بافته می‌شده‌اند.

در دکوراسیون خانه‌ها و حتی تزئین ایوان‌ها، پارچه‌های زری یراق ‌دار پوشیده از پولک‌های نقره و نقش‌های زرین و تزئین ‌شده به فضا روح می‌بخشیدند و احتمال می‌رود هنر ملیله‌دوزی و قلاب‌دوزی هم در برخی از پارچه‌ها به کار می‌رفته است.

کلام آخر

باید این نکته را بدانیم که تقلید جزءبه‌جزء از معماری دوره‌های گذشته اگر بدون نگاه پیشروانه و ایده باشد، ارمغانی جز تکرار نخواهد داشت، بنابراین می‌توانیم با استفاده از همین نقش‌ها، طرح‌ها و ترکیب رنگ‌آمیزی، این سبک‌ها را زنده نگه داریم. در مطلب بعدی از سلسله مطالب سبک‌های ایرانی، به معماری داخلی و دکوراسیون دوره ساسانیان خواهم پرداخت.